ABC frezowania w drewnie – narzędzia, technika i frezy dekoracyjne
Drewniane dekoracje, ozdobne ryflowania czy ozdobne ornamenty – frezowanie w drewnie zyskuje coraz większe grono zwolenników. I nic dziwnego, bowiem własnoręcznie wykonane frezowane stanowią stylową i ponadczasową ozdobę wnętrza. Co ważne, frezować w drewnie mogą nie tylko profesjonaliści, ale także amatorzy obróbki drewna – podstawą są jednak odpowiednio dopasowane narzędzia, zwłaszcza dekoracyjne frezy do drewna. Dlatego przygotowaliśmy dla Was krótki poradnik, z którego dowiecie czym właściwie jest frezowanie, jaka frezarka sprawdzi się w nim najlepiej i które typy frezów wybrać. Zaczynamy!
Frezowanie w drewnie – czym właściwie jest?
Frezowanie to obecnie jedna z najczęściej wykorzystywanych i najbardziej powszechnych metod obróbki drewna. W zasadzie większość otaczających nas, drewnianych przedmiotów i mebli została poddana frezowaniu. Wykończenie kantów, zaokrąglone brzegi, rowki, kanaliki, uzębienia, powierzchnie kształtowe czy elementy dekoracyjne – każdy z powyższych rodzajów wykończenia został wykonany za pomocą frezarki. Nie bez powodu zresztą współczesne frezarki coraz częściej nazywane są nowoczesnymi dłutami – wykonują bowiem niemal tę samą pracę, jednak nieporównywalnie szybciej i przy minimalnym wysiłku. Do wykonania dekoracyjnych frezów najczęściej wykorzystuje się frezarkę górnowrzecionową, jednak warto wiedzieć, że na rynku znaleźć można kilka rodzajów frezerek, przystosowanych do przeprowadzania różnego typu prac.
Frezarki do drewna: podział i rodzaje
Frezarki, czyli urządzenia wprawiające w ruch obrotowy frez, dzielą się ze względu na ilość wrzecion oraz ich usytuowanie. Pod kątem ilości wrzecion można wyróżnić dwa modele: frezarki jednowrzecionowe oraz frezarki wielowrzecionowe. Nieco większe zróżnicowanie występuje jednak w kwestii usytuowania wrzeciona, tu bowiem podział wygląda następująco:
Frezarki górnowrzecionowe – przystosowane do wykonywania wewnętrznych i zewnętrznych frezów na całej powierzchni obwodu. Są szczególnie polecane początkującym, ich obsługa jest prosta, bezpieczna i pozwala na precyzyjną obróbkę materiału.
Frezarki dolnowrzecionowe – wykorzystywane przede wszystkim do frezowania profilowego, charakteryzują się bardziej wymagającą obsługą, dlatego są używane przede wszystkim w profesjonalnych zakładach stolarskich. W tego typu frezarkach wrzeciono umieszczone jest pod stołem co przy braku odpowiednich kwalifikacji może okazać się niebezpieczne. Najczęściej wykorzystuje się je także do tworzenia skomplikowanych elementów oraz precyzyjnych detali.
Kierunek posuwu
Jak wspomnieliśmy, najczęściej wykorzystywanym we frezowaniu typem frezarki są frezarki gównowrzecionowe, które są nie tylko lżejsze i łatwiejsze w obsłudze, ale pozwalają także obrabiać drewno w dwóch kierunkach – przeciwbieżnym i współbieżnym. Pierwszy z nich zalecany jest początkującym operatorom, ze względu na to że posuw skierowany jest w przeciwną stronę, niż obroty frezu. Pozwala to na zatopienie frezu w materiale i znacznie większą kontrolę podczas obróbki.
Charakterystyczną cechą współbieżnego frezowania drewna jest fakt, że posuw skierowany jest w tę samą stronę co rotacja frezu. W praktyce oznacza to konieczność użycia mniejszej siły podczas pracy, wiąże się jednak z ryzykiem wyjścia frezu z elementu obrabianego. Z tego względu metoda ta zalecana jest przede wszystkim osobom posiadającym pewne doświadczenie we frezowaniu.
Frezowanie w drewnie a prędkość obrotów
Jednym z istotniejszych parametrów podczas frezowania w drewnie jest odpowiednia prędkość obrotów – jedna z głównych zasad mówi o tym, że im mniejsza średnica frezów, tym szybsze powinny być obroty. Analogicznie, większa średnica frezów oznacza mniejszą prędkość. Prędkość obrotów determinowana jest także przez twardość obrabianego materiału – podczas prac w miękkim drewnie obroty powinny być szybsze, podczas gdy w twardym – wolniejsze. Nieodpowiednie dopasowanie prędkości obrotów w tym zakresie może skutkować przypaleniem drewna i zniszczeniem materiału.
Frezowanie w drewnie pozwala uzyskać różnorodne efekty, od zaokrąglania brzegów, tworzenia rowków, kanalików i uzębienia, po wycinanie liter i tworzenie fantazyjnych wzorów.
Dobór frezów do frezarki
Frezowanie w drewnie pozwala uzyskać spektakularne efekty i daje niemal nieograniczone możliwości – pod warunkiem, że wszystkie niezbędne w tym procesie elementy będą do siebie dopasowane. Tu nie ma miejsca na przypadku – frezy powinny być dopasowane jednocześnie do frezarki, do rodzaju drewna oraz efektu, jaki chcemy osiągnąć. Na pierwszy ogień idzie odpowiedni dobór frezów do frezarki, bowiem to on bez pełnej kompatybilności obu tych elementów, frezowanie nie będzie możliwe.
W poprzedniej części tego wpisu wspomnieliśmy już, że frezarki dzielą się na górno i dolnowrzecionowe, zaś charakterystyczną cechą każdego z powyższych typów jest miejsce umieszczenia frezów. Zarówno w przypadku frezarki dolno, jak i górnowrzecionowej możliwe jest zastosowanie uniwersalnych frezów trzpieniowych, które montuje się w głowicach maszyn. Warto jednak zwrócić uwagę na średnicę trzpienia, bowiem ten element powinien być ściśle dopasowany do frezarki.
W przypadku frezarek dolnowrzecionowych można także zastosować frezy nasadzane, których charakterystyczną cechą jest otwór wewnątrz trzpienia, w którym mocuje się wypustka znajdująca się w głowicy urządzenia. Powyższe typy frezów należą do najpopularniejszych i najchętniej wykorzystywanych, jednak jest ich znacznie więcej. Wszystkie rodzaje i typy opisaliśmy w tym tekście -> (link).
Dobór frezów do materiału
Ważnym aspektem jest także dopasowanie frezów do rodzaju i twardości materiału, w który zamierzamy obrabiać. W przypadku miękkiego drewna oraz podczas prac amatorskich w zupełności wystarczą frezy stalowe, jednak podczas prac z twardym i sezonowanym drewnem zdecydowanie będą one niewystarczające. Do tego typu obróbki warto zastosować frezy zakończone spiekanym węglikiem lub wykonane ze stali o podwyższonej twardości. W przypadku bardzo twardego drewna i frezowania płyt sklejanych, najlepszym wyborem będą frezy diamentowe.
Rodzaje frezów do drewna
Na rynku znaleźć można wiele rodzajów frezów do drewna, pozwalających na uzyskanie pożądanego efektu. Dzięki nim możliwe jest stworzenie nie tylko czysto praktycznych rowków i wykończenie krawędzi, ale także wykonanie fantazyjnych wzorów, liter czy zdobień. Do najpopularniejszych rodzajów należą:
Frezy palcowe do głębokich żłobień – wykorzystywany do tworzenia wąskich rowków o kwadratowym wykończeniu
Frezy fazowe – służące do wycinania wąskich rowków o trapezowym, zwężającym się wykończeniu
Frezy typu V – przeznaczone do wycinania wąskich rowków o trójkątnym, zwężającym się wykończeniu
Frezy trapezowe – ten typ frezów znajdzie zastosowanie podczas wycinania wąskich, trapezowych rowków o rozszerzającym się wykończeniu
Frezy zaokrąglające – służące do zaokrąglania kantów i brzegów
Frezy profilujące – wykorzystywane do tworzenia ściętych i płaskich brzegów oraz kantów
Frezy krawędziowe – pozwalają stworzyć głębokie i wklęsłe wycięcia, które świetnie sprawdzą się w przypadku uchwytów
Frezy puszkowe – wykorzystywane przy tworzeniu wąskich, okrągłych rowków pod zawiasy
- Frezy do wręgowania – wykorzystywane do tworzenia kantów
